جایگاه اصل علیت در تبیین علمی

Authors

رضا صادقی

دانشگاه اصفهان

abstract

مفهوم تبیین از مفاهیم اصلی فلسفه علم است که در خصوص نسبت آن با اصل علیت بحث-های زیادی صورت گرفته است. تا پیش از پیدایش پوزیتیویسم دیدگاه رایج این بود که تبیین یک پدیده به معنای بیان علت آن است، اما برخی از پوزیتیوست ها با تحویل رابطه تبیینی به رابطه ای استنتاجی و منطقی تلاش کردند مفهوم تبیین را جدای از مفهوم علیت تعریف کنند. در این نوشتار با بررسی مشکلات این دیدگاه پوزیتیویستی و با تمسک به دیدگاه طرفداران اصل علیت در دوران معاصر مشخص خواهد شد که جدایی مفهوم تبیین از مفهوم علیت دلیل اصلی تردید در کلیت و ضرورت قوانین علمی و باعث بی مبنایی پیش بینی های علمی است. استدلال اصلی این است که مفهوم ضرورت علی به دلیل آنکه در توصیف و توجیه نتایج پژوهش های علمی نقشی محوری دارد، برای فیزیک و متافیزیک به یک اندازه حیاتی است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

جایگاه اصل علیت در الهیات اسلامی

عباس ایزدپناه[1] اصغر آقایی[2] این تحقیق  در تلاش است تا با بررسی اجمالی موضوعات مختلف کلامی و فلسفی که با علیت رابطه‏ای مستقیم دارند، دایره بسیار گسترده این بحث را روشن کند  تا در پرتو آن به اهمیت شگرف  بحث علیت برسیم. روشن است که از یک سو میان مسأله علیت با مسائل کلامی...

full text

جایگاه اصل علیت در الهیات اسلامی

عباس ایزدپناه[1] اصغر آقایی[2] این تحقیق  در تلاش است تا با بررسی اجمالی موضوعات مختلف کلامی و فلسفی که با علیت رابطه‏ای مستقیم دارند، دایره بسیار گسترده این بحث را روشن کند  تا در پرتو آن به اهمیت شگرف  بحث علیت برسیم. روشن است که از یک سو میان مسأله علیت با مسائل کلامی‏ مانند اراده الهی، اختیار انسان و اعجاز و از سوی دیگر میان آن و برخی مسائل فلسفی و عرفانی چون قاعده الواحد و وحدت وجود، ارتبا...

full text

تبیین تمثیل دوم (اصل علیت) در نقد عقل محض

به فراخور مناقشاتِ جریانِ عینی سازیِ مفهوم ذهنی علیت، توجه کانت به اصل علیت جلب شد؛ پرسشی که همواره در امتداد تردیدهای فیلسوفان دورۀ مدرن دربارۀ دوگانگیِ نفس و بدن وجود داشته است. فیلسوفانی همچون هیوم، که یکی از تأثیرگذاران بر اندیشۀ کانت بود، مسیر علیت را در ذهن متوقف کردند تا خارج و وقایع بیرونی را از رابطۀ ضروریِ علّی محروم کنند؛ اما کانت تلاش کرد اصل علیت را در واقعیت پدیداری پیاده کند و ضرورت بر...

full text

جایگاه اصل علیت در اندیشه اسلامی(با تاکید بر آراء علامه طباطبائی)

اصل علیت یا برهان علیت (The Causal or cosmological Argument) از دو جنبة خداشناسی و انسان‌شناسی و نیز مسائل مربوط به این دو حایز اهمیت است. از جنبة خداشناسی، اصل علیت دست‌کم از لحاظ تأثیر مقدمات استدلال به عنوان علت بر نتیجة استدلال، مبنای تمام استدلال‌های اثبات ذات احدیت است و از جنبة انسان‌شناسی ارتباط این اصل با توحید افعالی و اختیار انسان، باب گسترده‌ای را باز می‌کند که زیربنای بسیاری از مبا...

full text

اصل علیت در فیزیک کوانتومی

برای بررسی اصل علیت در فیزیک کوانتومی ناچاریم که نظریه های کلاسیک و نسبیتی را بررسی کنیم.در این بررسی به این نتیجه رسیدیم که انچه در فیزیک کلاسیک و نسبیت از مفهوم علیت مراد می شود،مفهوم"موجبیت" یا "جبر" فیزیکی است،به این معنا که با داشتن شرایط حاضر یک دستگاه فیزیکی می توان شرایط اینده ی ان را به وسیله ی یک "قانون"-با فرم ریاضی- پیش بینی کرد. این مفهوم دقیقا مفهوم علیت انگونه که در فلسفه مطرح می...

15 صفحه اول

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
آینه معرفت

جلد ۱۱، شماره ۲۶، صفحات ۰-۰

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023